Niebo złote ci otworzę

,,Niebo złote ci otworzę
W którym ciszy biała nić
Jak ogromny dźwięków orzech
Który pęknie, aby żyć’’

2021 Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Sto lat temu, 22 stycznia 1921 roku, urodził się autor tych słów,  Krzysztof Kamil Baczyński – jeden z najwybitniejszych polskich twórców, poeta pokolenia Kolumbów,  powstaniec warszawski. Jego ,,Wiersze wojenne’’ zachwycająco śpiewała Ewa Demarczyk.  Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił  2021 Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Z tego powodu marszałek województwa  Grzegorz Schreiber zaprosił na wieczory słowno-muzyczne dedykowane Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu. „Dzieci Niepodległej, artyści walczący piórem i czynem – „Niebo złote Ci otworzę…”. Ten wyjątkowy projekt, stanowiący efekt współpracy trzech prestiżowych instytucji kultury,  został pokazany w ramach programu „Łódzkie pamięta”, w pięciu miastach województwa łódzkiego: w Łodzi, Bełchatowie, Sieradzu, Piotrkowie Trybunalskim oraz w Łowiczu. W Bełchatowie wieczór odbył się 19 listopada w Miejskim Centrum Kultury, w sali teatralno - widowiskowej MCK PGE Giganty Mocy.

Zaszczycili go swoją obecnością: wicemarszałek Zbigniew Ziemba, prezydent Bełchatowa Mariola Czechowska, wiceprezydent Bełchatowa Łukasz Politański, przewodniczący rady miejskiej w Bełchatowie Piotr Wysocki, Damian Nowak, dyrektor Miejskiego Centrum Kultury, Małgorzata Kania, wicedyrektor Biblioteki Publicznej im. marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi.

Wieczór był zwięzłą i kunsztowną opowieścią przygotowaną przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Aktorzy teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi: Katarzyna Chylińska, Matylda Paszczenko, Anna Swarna i Daniel Stanko  przedstawili narrację o życiu i twórczości K.K. Baczyńskiego, jego poetyckich fascynacjach, miłości do żony Barbary i losach wojennych oraz interpretację wierszy i poezję śpiewaną do jego utworów.

Wicemarszałek Zbigniew Ziemba powiedział: – Jest mi niezmiernie miło, że możemy gościć w tym wyjątkowym miejscu. To wydarzenie jest efektem synergii trzech instytucji kultury po to, by w artystycznej formie przypomnieć mieszkańcom naszego regionu postać Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.  Jego krótkie, ale intensywne pod względem przekazu artystycznego życie. To jest dla nas przyczynkiem do refleksji. Życie, śmierć i twórczość Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w kontekście tego, co obecnie przeżywamy z niepokojem. Myślę tu  o wydarzeniach na granicy polsko –białoruskiej, które utrwalają w nas przekonanie, jak ważna jest możliwość życia w czasach pokoju – stwierdził wicemarszałek Ziemba.

Organizatorami wydarzenia byli: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi, Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi oraz Filharmonia Łódzka. Tło muzyczne zapewnił kwartet smyczkowy Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina. Partnerzy wydarzenia to: Muzeum Pałacu Herbsta w Łodzi, Miejskie Centrum Kultury w Bełchatowie, Sieradzkie Centrum Kultury, Miejski Ośrodek Kultury w Piotrkowie Trybunalskim, Pijarskie Szkoły Królowej Pokoju w Łowiczu.

Życie, śmierć i twórczość Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Na rozwój duchowy Krzysztofa  Kamila Baczyńskiego wpłynęli rodzice: Stefania Zieleńczyk, nauczycielka i autorka podręczników pedagogicznych, która pochodziła ze zasymilowanej rodziny warszawskich Żydów oraz pisarz i krytyk literacki Stanisław Baczyński . Oboje byli indywidualnościami. Reprezentowali inne postawy życiowe. Ich syn był rozdarty między ich oboje. Kochał i liczył się z ich opinią. Ojciec przeciwstawiał się złu. Uważał, że świat można ulepszyć. Matka uczyła go  korzenia się przed własną niemocą. Uczyła pokory, doskonalenia najpierw siebie. Więź z matką, która w rzeczywistości samotnie go wychowywała pozostała do końca życia jedną z ważniejszych relacji.

Od najmłodszych lat odznaczał się wątłym zdrowiem. Chorował na astmę, był zagrożony gruźlicą. Uczył się w sławnym państwowym gimnazjum im. Stefana Batorego. Kolegami poety ze szkolnej ławy byli żołnierze Szarych Szeregów: Tadeusz Zawadzki ,,Zośka’’, Jan Bytnar ,,Rudy’’. Nauka go nudziła, na świadectwach przeważały trójki. Poeta miał największe problemy miał na lekcjach języka polskiego. Pasjonowała go jednak literatura. Od dziecka jego pasją było rysowanie. Z rysunków zawsze miał świetne oceny. Ilustrował napisane przez siebie bajki. Zamierzał studiować na ASP. Swój pierwszy wiersz napisał w roku 1936. Stworzył jeszcze kilka utworów, ale żadnego nie opublikował.  W 1939 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. W tym samym roku zmarł jego ojciec i wybuchła wojna.

Pracował, aby utrzymać siebie i matkę. Był m.in. szklarzem, węglarzem, malarzem szyldów. Jesienią 1942 roku rozpoczął studia polonistyczne na tajnych kompletach na Uniwersytecie Warszawskim. Poświęcił się poezji i konspiracji. Był w batalionie ,,Zośka’’ oraz ,,Parasol’’ Armii Krajowej.  W latach 1940 – 1944 wydał cztery tomiki poezji. Zostawił po sobie ponad 500 wierszy, kilkanaście poematów i ok. 20 opowiadań. Wiele jego utworów wydrukowano w prasie konspiracyjnej. Środowisko ceniło młodego poetę. Baczyński wzorował swoje utwory na romantykach. Budował w nich  nastrój grozy oraz charakterystyczną wizję śmierci.  Stał się poetą spełnionej apokalipsy.

Z Barbarą Drapczyńską połączyła go szaleńcza miłość od pierwszego wejrzenia. Poznali się w grudniu 1941 roku. Wzięli ślub w okupowanej Warszawie. Jarosław  Iwaszkiewicz obecny na tej uroczystości wspominał, że wyglądało to na pierwszą komunię, nie na ślub. Baczyńscy oboje młodzi, wyglądali jeszcze młodziej. Oboje byli niewielkiego wzrostu; wydawało się, że to dwoje dzieci klęczy przed ołtarzem. Małżonkowie zginęli w czasie Powstania Warszawskiego. Krzysztof 4 sierpnia 1944 roku. Miał 23 lata. Barbara zginęła 1 września 1944.  Krzysztof Kamil Baczyński pochowany jest na cmentarzu wojskowym na Powązkach. 

O Krzysztofie Kamilu Baczyńskiego jeden z powojennych krytyków literackich napisał „Czy warto było strzelać do wroga z diamentów?” Ten perfekcyjnie wyszlifowany diament polskiej poezji był bez wątpienia jednym z najbardziej uzdolnionych Kolumbów i polskich poetów. Jego dzieła są do dziś czytane i śpiewane.

,,Jeno wyjmij mi z tych oczu
Szkło bolesne – obraz dni
Które czaszki białe toczy
Przez płonące łąki krwi
Jeno odmień czas kaleki
Zakryj groby płaszczem rzeki
Zetrzyj z włosów pył bitewny
Tych lat gniewnych
Czarny pył’’

oprac. Anna Staniaszek